سالها باور رایج بر این بوده است که مغز از اوایل دوران کودکی به بعد دیگر نه رشد می کند نه تغییر و به تدریج با بالارفتن سن، به شکلی پیش رونده رو به زوال می رود. و همچنین عقیده بر این بود که اگر مغز آسیب ببیند ، همواره آسیب دیده باقی خواهد ماند.
ولی با دانش نوخاسته ی نوروپلاستیسیتی (Neuroplasticity) یا قابلیت انعطاف پذیری عصبی، دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که بر اثر فکر کردن ما، مغز این توانایی را می یابد که خود را دوباره سازماندهی کند و ساختار خود را تغییر و اصلاح کند. مغز میتواند خود را با آسیب وارد شده وفق دهد و از راه برقراری پیوندهای عصبی جدید، افکار و الگوهای یادگیری ناسالم و سمی را دوباره ساماندهی کند.
این علم با استدلال های عمیقش می تواند زنجیر باورهای قدیمی را بگسلد.
انعطاف پذیری عصبی چگونه عمل می کند؟ اثر مغز را به مانند یک شبکه الکترونیکی پویا و به هم پیوسته تصور کنید در هر لحظه که فکر می کنید یا عملی انجام می دهید یک مسیر ارتباطی فعال می شود. بعضی از این مسیرهای ارتباطی بدون مشکل و سر راست هستند.
این مسیرهای سرراست همان عادت ها هستند. رویکردهای ثابت برای فکرکردن،احساس کردن و عمل کردن. هر وقت که فکر ما حالتی تعیین شده و مشخص دارد بدن ما یک کار از پیش مشخص را انجام می دهد. یا احساسات ما به سمتی خاص و مشخص گرایش می یابد. خط سیر این مسیرهای سرراست ارتقاء می یابد. درنتیجه پیمودن این مسیرها آسانتر می شود. حالا اگر به یک پدیده متفاوت از قبل فکر کنیم، کاری جدید یاد بگیریم یا به یک حس متفاوت و جدید گرایش پیدا کنیم یک‌مسیر جدید به مسیر پیشین افزوده می شود.
اگر به تردد در مسیر جدید ادامه دهیم مغز توانایی استفاده از مسیرهای گوناگون را فرا می‌گیرد و بدین ترتیب بهره گیری از راههای جدید اندیشیدن، احساس کردن و انجام دادن امور به یک روال طبیعی ثانویه بدل می شود.
به مروز زمان مسیر قدیمی کمتر و کمتر مورد استفاده قرار می گیرد و تضعیف می گردد. این فرایند یعنی ایجاد تغییر مسیر در مغز و خلق راه های ارتباطی جدید که با کمرنگ شدن استفاده از مسیرهای سابق توام است همان مرحله عملیاتی پذیری عصبی است.
خبرخوش این است که همه ما قادر به یادگیری و تغییر پذیری هستیم. این فرایندها به واسطه ایجاد تغییر در مسیرهای ارتباطی مغز انجام می شوند.
اگر نسبت به یک عادت ناپسند اقدام کنید یا در مورد یک پدیده، دیدگاه خود را تغییر دهید، ارتباط با یکی از مسیرهای مغز قطع شده و تجربه جدیدی از انعطاف پذیری عصبی حاصل می گردد.
با تکرار و توجه هدفمند به تغییرات مدنظر شما می توانید مغز خود را از نو بسازید.
