مسئولیت پذیری امری نیست که طیِ یک شب اتفاق بیفتد، بلکه فرایندی است تدریجی که به مرور حاصل می شود. مدلی که در زیر ارائه می شود، مدل “پگاه” (پ.گ.ا.ه)، به عنوان الگویی برای پذیرش مسئولیتِ شخصی در مواجهه با واقعیت ها و رویدادهای بیرونی است.
📌 گام اول: پذیرش
هنگامی که در موقعیت ناراحت کننده ای قرار دارید و با واقعیتی مواجه می شوید، ابتدا بپذیرید که چنین اتفاقی افتاده است، صرف نظر از اینکه مقصر چه کسی است. بخشی از فرایند پذیرش این است که سعی کنید دست از سرزنش عوامل بیرونی و افراد دیگر بردارید و به دنبال مقصریابی نباشید، چرا که هیچ کمکی به بهبود شرایط نمی کند.
❇️ این بدین معنا نیست که در موقعیت فعلی راضی و خوشحال باشید، فقط نیاز است که خودتان و واقعیت بیرونی را مورد پذیرش قرار بدهید. هیچ رویداد یا فردی نمی تواند در شما رفتار ایجاد بکند، تفکر و عمل شما همواره تحت کنترل مستقیم شماست، در نتیجه مسئولیت رفتار و واکنشتان را بپذیرید و آمادۀ گامهای بعدی باشید.
📌 گام دوم: گزینه هایتان را بررسی کنید
هرگاه با مسأله ای درگیر هستید، از خودتان نپرسید که چه کسی مقصر است. به جای آن، از خود بپرسید: “الان به چه صورتی می توانم متفاوت عمل کنم؟”
این پرسش کانون توجه شما را از “مسأله” و قربانی بودن به سمت “راه حل” هدایت می کند.
در هر زمانی و در هر موقعیتی، شما می توانید انتخاب کنید که چگونه پاسخ بدهید. اهمیتی ندارد که شرایط و رویدادها تا چه حد ناگوارند، شما هنوز می توانید وضعیت ذهنی خود را کنترل کنید.
❇️ اکنون به جای آنکه احساس اجبار کنید، به گزینه هایی که در دسترس دارید فکر کنید. چه اقدامات دیگری می توانید انجام دهید؟ کار سیستمِ خلاقِ شما، ارائه پیشنهاد است. نسبت به ایده ها و پیشنهادات ذهنتان باز باشید و تمام گزینه ها را بررسی کنید.
📌 گام سوم: اقدام عملی
پس از بررسی گزینه های متعدد، بهترین گزینه که در راستای ارزش ها و خواسته هایتان است را انتخاب کنید. گزینه ای را انتخاب کنید که کمترین هزینه را برایتان دارد، بیشتر در دسترستان است، و سریعتر می تواند شما را از این مشکل بیرون آورد. سپس دست به اقدام عملی بزنید.
📌 گام چهارم: همواره ارزیابیِ اقدام
✔️ پس از اینکه دست به اقدام عملی زدید در اسرع وقت خود-ارزیابی کنید.
⁉️ بررسی کنید که اقدامتان توانست شما را به خواسته تان نزدیک تر کند؟
⁉️ اقدامتان مؤثر بوده است یا نه؟
✅ بسیاری از اوقات گزینه ای که برای حل مسأله پیش می گیریم ممکن است جواب ندهد.
اگر مؤثر نبود، گزینۀ دیگری را
می توانید جایگزین کنید.
دکتر علی صاحبی
