آیا برایتان اتفاق افتاده است که در موقعيتي قرار بگيريد و از شما درخواستي شود که شما با آن موافق نيستيد. دوستي شما را براي تجارت شبکه‌اي پرزنت مي‌کند، کسي از شما مي‌خواهد الکل يا موادمخدر مصرف کنيد و يا فردي از جنس مخالف از شما تقاضاي ازدواج مي‌کند.؟
آیاتاکنون برایتان پیش آمده که شخصی از شما بخواد تا وسیله شخصی خود را دراختیار او قرار دهید به نحوی که شما راضی نباشید حال این فرد آشنا باشد یا غریبه ؟
ساده تر بگوییم اگر فردی از شما بخواهد تا شما گوشی همراه خود را مدتی به او امانت بدهید وشما راضی نبوده و به علت رودرباستی این کار را کرده و بعدا پشیمان شوید . شما در این گونه موارد چه اقدامی می کنید ؟
آیا می دانید برای اینکه در این مواقع پیروز میدان باشید باید از چه تکنیکی استفاده کنید ؟
در ذیل برآن هستیم تا شما را با یکی از مهم ترین مهارتهای زندگی که امروزه خیلی از انسان ها با آن درگیر هستند آشنا کنیم.
تعریف ابراز وجود و جرات ورزی :
رفتار جراتمندانه يك رفتار بين فردي است كه شامل ابراز صادقانه و نسبتاً رك افكار و احساسات مي‌باشد، به نحوي كه از نظر اجتماعي مناسب بوده و احساسات و آسايش ديگران نيز در آن مد نظرباشد به طور كلي جرات‌مندي را مي‌توان توانايي ابراز صادقانه نظرات، احساسات و نگرش‌ها بدون احساس اضطراب دانست. جرات‌مندي همچنين شامل دفاع فرد از حقوق خود مي‌باشد، به شكلي كه حقوق ديگران پايمال نشود.
۱- پرخاشگرانه: در اين نوع ارتباط فرد با تهديد كردن و تضييع حق ديگران توهين آميز برخورد مي كند.
۲- منفعلانه: دراين نوع ارتباط فرد با عذر خواهي افراطي و كوچك انگاري خود تمامي افكار، احساسها و حقوق شخصي خود را به نفع طرف مقابل ناديده مي گيرد.
۳- جرات مندانه: ارتباط جرات مندانه گونه‌اي از ارتباط است كه در آن هر احساسي بجز اضطراب به‌راحتي ابراز شده و نتيجه آن حرکت به سوی اهداف و مقاصد شخصي بدون ضايع كردن حق ديگران است.
هرکدام از سبک های ارتباطی فوق دارای اجزایی شامل باورها ، رفتارها ، رویارویی ،تجربه احساسات ،تاثیری که برمی تواندبردیگران می گزارند می شود .
در سبک پرخاشگرانه باور فرد براین است که همه باید مثل من باشند،من هرگز اشتباه نمی کنم،حق با من است ولی تو اشتباه می کنی وهمیشه خودرا همه چیزدان می دانند اینگونه افراد ذهنشان بسته است واجازه ورود هر نوع اطلاعاتی را نمی دهند وبه طور کلی شنونده ای ضعیف هستند ،خود را رئیس می دانند ودیگران را تحقر میکنند حتی ممکن است دیگران را مورد حمله فیزیکی – کلامی و… قرار دهند . افرادی که سبک برقراری ارتباطشان پرخاشگرانه است رفتار خشم را در دیگران برمی انگیزدوباعث ایجاد مقاومت – برخورد دفاعی – دروغگویی- پنهانکاری و…. در فرد مقابل می شود
اما باور افراد باسبک منفعلانه این است که هرگز عواطف واقعی خویش را ابراز نکن ،طوفان ایجاد نکن ،مخالفت نکن،دیگران ار تو بیشتر حق دارند ویا به دردسرش نمی ارزد اینگونه افراد همیشه به صورت غیر مستقیم موافق انجام کار ومحتاط می باشند. سعی میکنند هوای هر دوطرف را داشته باشند ودائما بدون آنکه لازم باشد عذرخواهی می کنند،به جای اقدام کردن شکوه وشکایت می کنند واجازه می دهد دیگران برایش تصمیم بگیرند اینگونه باورها ورفتار دراین افراد باعث می شود تا پرتوقع کردن دیگران می شود ودلیل تراشی را در دیگران بر می انگیزد
اما سبکی که از همه مهمتر ولازم است ما براساس آن عمل کنیم واین سبک را به فرزندانمان نیز آموزش دهیم سبک جراتمندانه یا همان ابراز وجود است حال ببینیم باور ها ، احساسات ،وتاثیری که اینگونه افراد بر دیگران دارند چیست ؟
باور افراد با ابراز وجود این است که هم خودش وهم دیگران ارزشمند هستند ،هم دیگران وهم من بر حق هستیم .این افرادگوش دهنده فعال وکارآمدی هستند ،محدودیت وانتطارات را ابراز می دارند هرگونه مشاهده ای را بیان می کنند واز همه مهمتر به مراقب احساسات دیگران هستندو به دیگران برچسب نزده وقضاوت نمی کنند انتظارات این افراد واقع بینانه بوده ومنصفانه وعادلانه رفتار می کنند در رفتار غیر کلامی این جملات را بیان می کنند که :
– انتخاب من این است که ………..
– من فکر می کنم ………..
– به نظر من …………..
این افراد بااین برخورد و رفتار باعث افزایش عزت نفس دیگران نیز می شود و در پایان این قسمت بگوییم رفتار جرأت‌مندانه به فرد كمك مي‌كند كه بتواند:
احساسات خود را ابراز كند،روابط خود را بهبود بخشد،اگر لازم باشد اعتراض كند،نظر خود را بيان كند،درخواست كند. بتواند محکم نه بگويد،به خود اطمينان داشته‌باشد،اعتماد به‌نفس خود را افزايش دهد،احترام ديگران را نيز جلب كند،توانايي تصميم‌گيري خود را بهبود بخشد و حقوق خود نیز را حفظ كند. علاوه بر اين موراد جرأت‌ورزي در موقعيت‌هاي زير هم به دردتان مي‌خورد:
۱ـ تقاضاي معقول از ديگران
۲ـ برخورد درست با مخالفت ديگران
۳ـ جلوگيري از تعارضات پرخاشگرانة غيرضروري
۴ـ اعلام موضع خود در تصميم‌هاي جمعي براي ورود به دنياي این افراد حداقل بايد از سه مرحلة زير عبور کنيد:
الف : پيش از اعلام موضع
۱ـ ابتدا از موضع خود مطمئن شويد، يعني مشخص كنيد كه مي‌خواهيد بگوييد بله يا خير. اگر مطمئن نيستيد، بگوييد كه براي پاسخ دادن بايد كمي فكر كنيد. به شخص مقابل بگوييد كه بداند چه زماني پاسخ خواهيد گفت.
۲ـ اگر شما كاملا متوجه نشده‌ايد كه فرد مقابل از شما چه تقاضايي دارد، از او توضيح روشني بخواهيد
ب: اعلام موضع با جمله سه بخشي
۱ـ بخش همدلانه يا بازخورد مثبت: اين بخش که با کلمة «من» شروع مي‌شود فضا را دوستانه مي‌کند و از پرخاشگرانه بودن جمله‌تان جلوگيري مي‌کند. همچنين طرف مقابل معمولا مي‌فهمد که شما علت درخواست و مشکل او را درک کرده‌ايد: «من مي‌دونم که تو موبایل من رو لازم داري…»
۲ـ بخش استدلالي: در اين بخش دليل يا دلايل تصميم خودمان را اعلام مي‌کنيم. اين دلايل بايد تا حد ممکن کوتاه، واضح و روشن باشند. يادتان باشد آوردن دليل اضافي به ضرر خودتان تمام مي‌شود: «اما چون تصميم گرفتم موبایلم رو به کسي قرض ندهم/ يا/ چون در طول روز به موبایلمو احتياج پيدا مي‌کنم…»
۳ـ بخش قاطع اعلام تصميم: خيلي‌ها به اين بخش نمي‌رسند و به همين خاطر جملة ناتمام‌شان موجب مي‌شود طرف مقابل سوء استفاده کند و سکوت در اين بخش را دليل بر رضايت بگيرد. در اين بخش ما تصميممان را بدون تعارف اعلام مي‌کنيم: «موبایلمو بهتون نمي‌‌دم.»
ج: اعلام موضع در شرايط خاص : این بخش زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که طرف خيلي سمج بوده و از موضع خودک.تاه نیاید مي‌توانيد از تکنيک‌هاي خاص این بخش استفاده کنيد:
۱ـ سي‌دي خش‌دار:در اين تکنيک که به آن «صفحة خط افتاده» هم مي‌گويند ما دقيقا مثل يک سي‌دي آسيب ديده مرتب يک جمله را بي‌کم و زياد تکرار مي‌کنيم. اين جمله در ابتدا همان بخش دوم و سوم مرحله قبل است و بعد مي‌توانيد فقط به بخش آخر اکتفا کنيد. يادتان باشد که شما هيچ چيزي نمي‌شنويد. شما يک سي‌دي خش‌دار هستيد که هيچ استدلالي را نمي‌شنويد. زبان بدن شما بايد قاطعانه و بدون تغيير باشد. شما اگر جاي طرف مقابل باشيد، از اين همه تکرار خسته نمي‌شويد؟ خب، هدف ما هم همين است
۲ـ قاطعيت پيش‌رونده: شما مي‌توانيد از يک جملة سه بخشي محترمانه شروع کنيد و در صورت ادامه، مرتب زبان بدن و لحن و محتواي جمله‌تان را قاطعانه‌تر کنيد و اگر جواب نداد محيط را ترک کنيد. اين تکنيک براي ايستادگي در مقابل دعوت به سيگار و مشروب و موادمخدر توصيه مي‌شود. به اين روش جرأت‌مندي فزاينده هم گفته مي‌شود
۳ـ خلع سلاح: همان‌طور که گفتيم افراد پرخاشگر با برچسب زدن و جريحه‌دار کردن احساساتتان مي‌خواهند به هدفشان برسند. شما بعد از به کار بردن جملة سه بخشي در مقابل اين افراد معمولا مي‌شنويد: «خيلي خودخواهي» بهترين راه در مقابل اين افراد اين است که بگوييد «اگه اين کار خودخواهيه آره من خودخواه‌ام» و او سلاحش را از دست داده است! البته يادتان باشد حتما مطمئن باشيد طرف مي‌خواهد سوء استفاده کند.
۴ـ خود را به خنگي زدن: اين تکنيک در مقابل انتقادهاي زياده از حد کاربرد دارد. در مقابل اين موقعيت خود را به خنگي بزنيد. مثلا اگر کسي به نحوة کار کردن شما ايرادي غير منطقي گرفت و گفت «تو کار خودتو بلد نيستي» مي‌توانيد زبان بدن ساده‌لوحانه به خودتان بگيريد، يک لبخند احمقانه بزنيد و بگوييد: «آره اتفاقا خودمم فکر مي‌کنم کارمو بلد نيستم!»
۵ ـ عوض کردن موضوع صحبت: وقتي شما با چند بار گفتن جملة سه بخشي نتيجه نگرفته‌ايد موضوع صحبت را عوض کنيد.
